W pogoni za nowościami noga z gazu! Dziś sięgamy do przepastnego wora z nagraniami rodziny Rodrigues i zasłuchujemy się w trzech albumach, które zostały upublicznione wieki temu, czyli … minionej jesieni.
Najpierw rzecz niebywała – pięćdziesiąt osiem kompozycji na wiolonczelę
solo, nagranych w obiektach sakralnych. Potem dwa kwartety - pierwszy portugalski,
swobodnie improwizujący, drugi niemiecki, pichcący z mozołem cztery kompozycje
własne artystów, które w realu brzmią
oczywiście jak swobodne improwizacje nieskażone notacją graficzną. Ale szczegóły
poniżej!
Acoustic Reverb
Wiosną, latem i wczesną jesienią ubiegłego roku Guilherme
Rodrigues spacerował ze swoją wiolonczelą po berlińskich obiektach sakralnych,
raz też … przycupnął w rzecznej barce. Rejestrował tam krótkie lub bardzo
krótkie formy muzyczne, sycił się ich przestrzennym brzmieniem, transcendencją
napotykanych miejsc i dźwięków, jakie generował. Na album wystrugał aż 58
takich miniatur. W ich trakcie zaprezentował wszelkie dostępne techniki gry na
wiolonczeli, ale nade wszystko dbał o klimat, nastrój chwili, urodę pojedynczej
frazy. Jego ponadgatunkowe inklinacje muzyczne są nam świetne znane, tu w wersji
terenowej zdają się jeszcze uwypuklać
artystyczną różnorodność Portugalczyka. Płyta jest stosunkowo długa i składa
się niemal wyłącznie z narracji, które trwają mniej niż dwie minuty (tych niewiele
dłuższych jest raptem dziewięć). Czasami bywają one urywane w pół słowa, ale koncepcja
całości zdecydowanie wygrywa. Bo to nie zwyczajny koncert w obiekcie sakralnym,
ale podróż, spacer, namysł na istotą piękna akustycznego brzmienia wiolonczeli.
Nie sposób pochylić recenzenckie pióro na każdym utworem
tego albumu. Wskażmy zatem te najbardziej spektakularne. Już sam początek
stawia nasze uszy do pionu – post-barokowe melodie, zgrzytające pulsacje arco & pizzicato, polerowanie pudła
rezonansowego na połysk, a wszystko w żywej, niemal śpiewnej interakcji z
echem. Muzyk pracuje na ogół medytacyjnie, ale nie brakuje mu rockowej pasji
(utwór 4), w obrębie krótkiej konwencji potrafi budować zgrabną narrację ze
strzępów dźwięku nadając im ciekawą formę (5), nie stroni od wyjątkowo
smakowitych klimatów muzyki dawnej, ale filtrowanej współczesnymi technikami i indywidualną
kreatywnością. Równie chętnie sięga po dźwięki preparowane, które zdają się
przypominać otwieranie wielkich drzwi kościelnych (9). Czasami gwiżdże na wietrze
(10), innym razem nuci melodie z domowego śpiewnika (11), łyka renesansowe
frazy (14), czy też dyskutuje z przelatującymi ptakami (20). Gdy na moment przesiada
się na barkę, brzmienie cello gubi przestrzeń,
staje się matowe, mroczne, intrygująco niemelodyjne (28-31). W kolejnym
kościele instrument znów zaskakuje swoim tembrem – zabrudzonym, surowym, jakby zakurzonym
upływem czasu (32 i dalsze). W następnych miniaturach muzyk znów obdarza nas wyjątkowo
urokliwymi foniami – jego smyczek tańczy i śpiewa (41), gubi drogę w mrokach
muzyki dawnej (45), pnie się do samego nieba (47), tudzież zdaje się gwizdać na
palcach i dociskanych do gryfu strunach (51). Swoją niebywałą podróż kończy
wystudzonym strumieniem minimalistycznych, dogorywających dźwięków.
Chaos
W pierwszej dziś ekspozycji kwartowej znajdujemy rodzinę
Rodrigues w Lizbonie, w towarzystwie kontrabasu i perkusjonalii. Spotkanie
wydaje się nad wyraz ciekawe, nie pierwszy raz bowiem altowiolinista Ernesto i
wiolonczelista Guilherme zdają się toczyć zaciekłe spory dramaturgiczne,
sięgając po elementy, które łączą swobodną kameralistykę i post-jazz, zwłaszcza
ten, który zgłasza inklinacje ku eskapadom free jazzowym. Naszym bohaterom w dziele
kreacji na styku dwóch estetyk bardzo pomaga doskonały kontrabasista, Joao
Madeira, który nieustanie stawia pytania o gatunkowe granice.
Pierwsze kilka improwizacji skonstruowanych jest w formie
4-5 minutowych opowieści. Muzycy budują tu narracje zarówno z zadziornych,
preparowanych dźwięków, jak i cierpliwie cedzą czyste, bardziej delikatne
frazy. Mamy zatem na scenie trzy kreatywne smyczki, które liczyć mogą w każdym
momencie na wsparcie delikatnych perkusjonalii, niepozbawionych warstwy
rytmicznej, ale nade wszystko ilustracyjnych. Muzycy nie silą się tu na żadne przystawki,
od razu kreują umiarkowanie dynamiczną sytuację, są też w stanie w krótkim
czasie uzyskać niemal post-industrialne brzmienie, które puentują potem sporą porcją
melodii. W drugiej części improwizacja nabiera pewnej intrygującej taneczności,
a frazy niebanalnej śpiewności. Kameralistyka buduje tu emocje, a akcenty post-jazzu
udanie ją przyozdabiają. W trzeciej odsłonie dostajemy jeszcze elementy post-barokowe,
upstrzone wieloma nerwowymi akcjami. Zaraz potem artyści biorą głęboki oddech i
bawią się dźwiękami w okolicach ciszy. Preparowane i rezonujące frazy dość
szybko dostają się we władanie dynamiki, choć całości bliżej do free chamber niż do jazzu. Piąta
historia kontynuuje wątki, stawia też na działania w trybie call & responce. W szóstej części
każdy ze smyczków zdaje się frazować w swoim indywidualnym stylu, a zwinne perkusjonalia
kleją zwartą narrację w całość. Garść coraz większych emocji udanie podprowadza
nas pod dwie ostanie improwizacje, które trwają na albumie zdecydowanie
najdłużej. Pierwsza z nich budowana jest wieloma akcjami perkusjonalnymi,
zarówno na werblu i talerzach, jak i gryfach instrumentów strunowych. Dobre
tempa, oceany emocji, to prawdziwy hard-core
chamber, także dzięki mnogości ostrych, zgrzytliwych zagrań ze strony każdego
z muzyków! Ostatnia opowieść, to niemal trzecia część płyty i zdaje się
reasumować wszelkie plany artystyczne, jakie mieli muzycy przystępując do
nagrania. Nerwowe preparacje na starcie, wsparte na deep drummingu. Dynamika tym razem ściele się wedle reguły up & down. Mamy efektowne,
post-jazzowe spowolnienie, potem festiwal kameralnych didaskalii. Równie urokliwa
zdaje się być faza dronowego slow-motion.
Na finał artyści puszczają wodze fantazji i szyją nam niemal free jazzową
intrygę.
Kompositionen
Drugi z dzisiejszych kwartetów ma zdecydowanie berliński wymiar.
Familia Rodrigues zwiera tu szyki z muzykami niemieckimi - skrzypkiem Dietrichem
Petzoldem i kontrabasistą Matthiasem Baurem. Tym razem na improwizowane
spotkanie artyści zabrali ze sobą specjalnie przygotowane notacje graficzne, które
w przypadku Niemców miały charakter dość precyzyjnie zaplanowanych kompozycji (szczególnie
skrzypka), w przypadku zaś Portugalczyków raczej stanowiły scenariusz dla
definitywnie kolektywnych improwizacji.
W notacji niemieckiego skrzypka mamy prawdziwy ład i porządek,
który wszakże nie przeszkadza stymulowaniu wielu ekspresyjnych i emocjonalnych momentów.
String Chamber Quartet in Dance! Post-barokowe
śpiewy, stylowe preparacje, drobiazgi i niuanse, tak brzmieniowe, jak i
dramaturgiczne, ale także masywne fale bystrych, kolektywnych pasaży. W dużej opozycji
do pierwszego utworu zdaje się stać notacja portugalskiego altowiolinisty. Ma ona
kilka faz, a zaczyna się plejadą nerwowych short-cuts,
pełną akustycznych perełek. Potem artyści płyną długimi strumieniami dźwięków i
podziwiają urodę głębokiej, górskiej doliny. Powrót do krótkich, urywanych fraz
zdaje się mieć wymiar niemal taneczny. Kolejna, jakże subtelna faza utworu, to
mikro dźwięki przypominające field recordings,
które spuentowane zostają dynamicznym zakończeniem. Notacja wiolonczelisty z
kolei stawia na urodę mrocznych, nisko osadzonych konfiguracji dźwiękowych. Posadowione
blisko ciszy drobne zgrzyty, tudzież eksplozywne jęki i lamenty. Opowieść Guilherme
ma też piękną, ekspresyjną kulminację, a jej zakończenie, to niemal
post-romantyczna mantra tłumionych emocji. Finał albumu, to notacja kontrabasisty,
która sprawia wrażenie konsumującej pomysły narracyjne wszystkich poprzednich części.
Dobrze zaplanowana, dająca wszakże dużo przestrzeni na swobodną improwizację, zarówno
kwartetową, jak i czynioną w podgrupach. Na starcie nerwowy zgiełk oczekiwania,
potem kolektywny flow
kontrapunktowany rozhuśtanymi frazami, dużo melodii i kilka precyzyjnie
zadekretowanych restartów. Szczególnie urokliwy wydaje się moment głębokiego,
kontrabasowego arco, jako zaczyn
jednego z nich. Samo zakończenie tonie w emocjach, efektownie podsumowując ową notyfikowaną improwizację.
Guilherme Rodrigues Acoustic
Reverb. 58 Compositions for Cello. Sound Investigation Process (Creative
Sources, CD 2022). Guilherme Rodrigues – wiolonczela. Nagrane w Berlinie,
pomiędzy majem, a październikiem 2022 roku. Łączny czas: 70 minut.
Ernesto Rodrigues, Guilherme Rodrigues, João Madeira &
José Oliveira Chaos (Creative
Sources, CD 2022). Ernesto Rodrigues – altówka, Guilherme Rodrigues –
wiolonczela, João Madeira – kontrabas oraz José Oliveira – instrumenty
perkusyjne. Nagrane w Lizbonie, wrzesień 2022 roku. Osiem improwizacji, 54 minuty.
Dietrich Petzold, Ernesto Rodrigues, Guilherme Rodrigues
& Matthias Bauer Kompositionen (Creative
Sources, CD 2022). Kwartet dis/ con/ sent: Dietrich Petzold – skrzypce,
altówka, głos, klawikord, Ernesto Rodrigues – altówka, Guilherme Rodrigues –
wiolonczela oraz Matthias Bauer – kontrabas. Nagrane w Berlinie, prawdopodobnie
w roku 2022. Cztery kompozycje (graphic
score) autorstwa każdego z muzyków, 46 minut.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz