wtorek, 27 września 2022

Biliana Voutchkova’ DUOS2022: Susana Santos Silva and Joanna Mattrey!


Artystyczny pomysł Biliany Voutchkovej na rok bieżący nazywa się DUOS2022 i jak nie trudno wydedukować, jest zbiorem duetów artystki, które skrzętnie publikuje korzystając z gościnności amerykańskiego labelu Relative Pitch Records. Nagrania bułgarskiej skrzypaczki ukazują się w formie plików elektronicznych w miarę systematycznie. Dziś czeka nas prezentacja dwóch kolejnych duetów – z portugalską trębaczką Susaną Santos Silva i amerykańską altowiolinistką Joanną Mattrey. Przypomnijmy, iż pierwsze dwa duety ukazały się na wiosnę, a partnerami skrzypaczki byli perkusista Michael Zerang i wiolonczelistka Leila Bordreuil.

Dodajmy przed odczytem i odsłuchem, iż Biliana będzie gościem szóstej edycji Spontaneous Music Festival, który rozpocznie się w czwartek, 6 października w poznańskim Dragonie.



 

Bagra with Susana

Jak to zgrabnie określiła skrzypaczka w albumowym liner notes, artystki z dużą energię weszły do studia nagraniowego i na jednym oddechu zagrały dwie długie, bogate w wydarzenia improwizacje. Klasa obu Pań jest powszechnie znana, ale trzeba dodać, iż w trakcie ich pierwszego muzycznego spotkania poziom synergii i wzajemnej komunikacji przyjął wartości doprawdy ekstremalne. Efekt po prawdzie kładzie nas na kolana i wyznacza najlepszy, jak dotychczas, epizod cyklu DUOS2022!

Od samego początku pierwsza, ponad 30-minutowa improwizacja charakteryzuje się całkiem dynamicznymi parametrami. Smyczek ślizga się po strunach, trąbka rytmicznie oddycha, a narracja zdaje się być równie śpiewna i melodyjna, jak i zadziorna, odrobinę bezczelna. Artystki doskonale panują nad dramaturgię. Ślą nam kameralne drony, sycą improwizację preparacjami, ale prowadzą opowieść niemal tanecznym krokiem. Gdy trzeba, wdychają opary pogłosu i płyną wysokim wzgórzem. Chętnie tkają pajęczynę dźwięków z drobnych fraz, ale nie boją się też dłuższych pociągnięć pędzlem. Gdy Susana przez moment zostaje sama i szuka trudniejszych fraz, riposta Biliany, to efektownie rezonujące struny i zmysłowe westchnienia. Gdy ta druga szyje kilka samotnych, rzeżących sekwencji, ta pierwsza ucieka w błękitny ambient. Narracja ma tu także swoją urokliwą fazę szumów i szelestów, niemal imitacyjnych w brzmieniu. W środkowej fazie seta artystki fundują nam kilka zaskakujących fonii – głosy, pogwizdywania, granie na samym ustniku i … brzmienie inside piano! Odnajdują także ciszę płynąc imitacyjnymi dronami. Samo zakończenie pierwszej improwizacji zdaje się być delikatnie slapstickowe – słyszymy dźwięki czegoś, co przypomina pozytywkę, posuwiste szorowanie strun matowym smyczkiem, a także głosy, których pochodzenia nie jesteśmy w stanie zdiagnozować.

Druga improwizacja trwa prawie 25 minut, a budowana jest z ogromnym pietyzmem, dbałością o niuanse brzmieniowe i co do zasady, w trybie zdecydowanie mniej dynamicznym. Garść short-cuts, mgliste pulsacje, dźwięki stojące w miejscu, jak wojsko w trakcie hymnu. Narracja właściwa rodzi się tu niemal samoczynnie, nabiera pewnych cech rytmicznych, ale wciąż prowadzona jest w bezpośrednim towarzystwie ciszy. Artystki szukają ekspresji, ale toną w powodzi efektownych drobiazgów. Znów pojawiają się dźwięki piana, najpierw w formule inside, potem także wprost z czarnej klawiatury, także tygrysie westchnienia, świszczące wentyle i obiekty na strunach. W połowie seta na moment stajemy w gęstej ciszy. Potem natrafiamy na coraz bardziej niespodziewane zdarzenia. Jakbyśmy słyszeli okarynę, kilka tajemnic dokłada też budujące tło piano. Zupełnym jednak zaskoczeniem jest moment, w którym Susana i Biliana, mając do dyspozycji czysto brzmiącą trąbkę i całą klawiaturę fortepianu zaczynają frazować cool-jazzowo! Ballada o piątej nad ranem po czasie intrygująco gubi wątki i podprowadza nas pod piękną, finałową ekspozycję. Tu obie Panie śpiewają smutną melodię, którą barwią odrobiną zabrudzonych fraz. Na ostatniej prostej słyszymy już tylko oddechy trębaczki i stukanie smyczka o gryf martwych skrzypiec.



Like Thoughts Coming with Joanna

Drugi z duetów powstał, przynajmniej na poziomie konceptualnym, wedle zupełnie innej recepty niż into one breath. Skrzypaczka i altowiolinistka zagrały na potrzeby tego albumu sporo wyciszonych fraz, generowanych jakby na wdechu, skupionych i bardzo często wykorzystujących brudne, matowe dźwięki. Dodatkowo okraszone one zostały dość rozbudowanym wątkiem field recordings, jakie Biliana zarejestrowała w ogrodzie znajomych, usytuowanym w mieście, gwarantującym zatem mnogość doznań fonicznych, które mogły intrygująco skorelować się z duszącymi improwizacjami dwóch instrumentów strunowych. Oto konceptualna improwizacja, której odsłuch wymaga skupienia i z pewnością wytłumienia emocji chwili.

Pierwsza odsłona albumu trwa ponad siedemnaście minut i zdaje się być wyznacznikiem jakości całej ekspozycji, złożonej z akustycznych dźwięków instrumentalnych i odgłosów otoczenia. Początkowo artystki serwują nam drobne fragmenty dźwiękowe, każde odmiennie instrumentalizowane, które przedzielane są odgłosami ogrodu, miasta, ptactwa i innych materii ożywionych i nieożywionych. W dalszej części nagrania najpierw proponują nam kilka urokliwych pasaży granych w estetyce post-baroku, a może nawet post-renesansu. Potem przechodzą do fazy dźwięków preparowanych, cały czas sprawiając wrażenie, iż szukają kontraktu fonicznego z odgłosami natury, jakby były częścią tego środowiska akustycznego. Jęki, piski i lamenty czasami przypominają tu zgraję dachowców, która czeka na ludzkie zainteresowanie. Na starcie drugiej części dźwięki altówki i skrzypiec przypominają zabawę w uderzanie sztućcami o kuchenny stół, na którym drżą metalowe naczynia. Artystki fundują nam teraz plejady zniekształconych dźwięków, czasami wręcz nieprzyjaznych, ale podają je w trybie niemal medytacyjnym, sprawiając, iż szorstkość dźwięków zostaje tu wzięta w dramaturgiczny nawias. Przypominają śpiew przez łzy, słowa cedzone przez zaciśnięte zęby.

Trzecia narracja znów trwa kilkanaście minut. Otwierają ją odgłosy otoczenia – ptaki i nadlatujący helikopter. Strings wstają tu z grobu i otrzepują się z brudnej ziemi. Matowe, tłumione frazy zdają się kołysać na wietrze i czekać na swój nieuchronny kres. Pod koniec opowieści czeka nas jednak niespodzianka. Frazy instrumentalne nagle zostają całkowicie oczyszczone z dźwięków field recordings i zaczynają płynąć do nas wyjątkowo szerokim korytem. W czwartej części artystkom znów udaje się nas zaskoczyć. Wszystko ponownie pachnie naturą, a z gryfów strunowców docierają do nas niemal kuchenne dźwięki, metalowe, skrzypiące, całkowicie niemelodyjne. Narracja stawia na suspens i budzi niemal egzystencjalną trwogę. Nagle frazy skrzypiec i altówki dostają silnego pogłosu, jakby zerwał się wieczorny wicher i całość opowieści ulega dynamicznego przyspieszeniu. Ów szczyt albumowej ekspresji nie trwa długo, ale stawia intrygujący znak zapytania w kontekście całego albumu. Na koniec tej części pojawiają odgłosy rozmowy kobiety i mężczyzny. Podobne fonie są elementem składowym ostatniej opowieści. Tu dźwięki instrumentów wydają się być szczególnie wymęczone, jakby wytargane z pudeł rezonansowych wbrew woli artystek. Samo zakończenie przypomina balansowanie na linie. Jakby tylko ludzkie głosy stanowiły tu realny wymiar narracji.

 

Biliana Voutchkova & Susana Santos Silva Bagra (Relative Pitch Records, DL 2022). Susana Santos Silva – trąbka, obiekty, Biliana Voutchkova – skrzypce, głos, fortepian, instrumenty perkusyjne, obiekty. Zarejestrowane w Kanitz Studio, Berlin, Maj 2021. Dwie improwizacje, 56 minut.

Biliana Voutchkova & Joanna Mattrey Like Thoughts Coming (Relative Pitch Records, DL 2022). Joanna Mattrey – altówka, Biliana Voutchkova – skrzypce, field recordings. Zarejestrowane w Kanitz Studio, Berlin, Maj 2022. Pięć improwizacji, 45 minut.

 

 

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz